Adalette aşırı gecikmeler, özellikle hukukun üstünlüğü ilkesine saygı duyulması ve adalete erişim bakımından büyük tehlike oluşturmaktadır.

Yargılama öncesi soruşturmanın niteliğinin ve savcıların rolünün ceza davalarının süresi üzerinde güçlü bir etkisi olduğu düşünülmektedir.

Soruşturmalar, adli konularda uzmanlığı yeterli olmayabilen kolluk kuvvetleri tarafından yürütülmekte ve kanıtları genellikle aşırı miktarlarda gizli dinleme kayıtlarından oluşmaktadır.

Türk savcıların, öncelikle sağlam şüpheler oluşturmak üzere delil toplamak yerine, şüpheli kişilerin yakalanmasından delillere doğru ilerlemek gibi köklü bir alışkanlıkları olduğu gözlenmekte.

Delil toplama işinin iddianame hazırlandıktan sonra bile devam etmesi, davaların ve tutukluluğun uzun sürmesini doğrudan etkilemektedir.

Özellikle terör ve organize suç davalarında iddianamelerin aşırı uzunluğu endişe vericidir. Bu dinlenen telefon görüşmelerinin tasnif edilmemiş olmasından kaynaklanmaktadır.

Yargılama sona ermeden, davaların uzun sürmesine itiraz etme imkanı tanıyan etkili bir hukuk yoluna ihtiyaç vardır.

Masumiyet karinesi ilkesini korumak son derece önemlidir. Daha az kısıtlayıcı alternatif önlemler (Adli kontrol, kefaletle salıverme, yurt dışına çıkış yasağı gibi) tutuklama yerine kullanılmalıdır.

Tutukluluk sürelerinin Avrupa Konseyi standartlarında öngörülen asgari süreyle sınırlanması konusunda usule ve uygulamaya ilişkin eksiklikler adli sistemin çalışmasıyla ilgili olumsuz bir algı yaratmakta.

Mahkemelerin, tutukluluk süresini uzatma kararı verirken yeterli bir neden göstermeyip “ suçun niteliğine, kanıtların durumuna ve dosyanın içeriğine istinaden” şeklinde basmakalıp ifadeler kullanmasını AİHM'si defalarca Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesine aykırı bulmuştur.

Özellikle devlet güvenliğine karşı işlenen suçlarda tutukluluk süre sınırı aşırı uzundur.

Türk makamları sağlık koşulları tutukluluk için uygun olmayan kişilerin tutuklanması ya da tekrar cezaevine gönderilmesi nedeniyle AİHS nin 3. Maddesini ihlal etmekte.

Polis memurunun elinde kötü muamele maruz kalan başvuru sahibinin uğradığı hasar için bir hukuk yolu bulunmamaktadır.

Özellikle işkence ve kötü muameleyle bağlantılı olarak sorunlardan biri bağımsız tıbbi delillerin mahkemeler tarafından nadiren kabul edilmesidir.

TCK ve Terörle Mücadele Kanunda sıralanan hükümlerdeki suçların tanımı ve kurucu unsurları konusunda, mahkemelerin geniş yorumu endişe vericidir

Türk savcıları ve mahkemeleri, TCK nın 220 maddesinin 8. Fıkrasını şiddet unsuru içermediği halde bir terör örgütünün herhangi bir amacıyla çakıştığını düşündükleri açıklamaları da kapsayacak şekilde kullanmaktadır.

Yapılan bir açıklamanın içeriğinin gerçekten şiddete teşvik ya da terörizm propagandası oluşturup oluşturmadığı ya da hangi bağlamda yayımlandığı değerlendirilmeden yayımcı mahkum edilebilmektedir.

Türkiye’deki ceza yargılamaları, çekişmeli yargılama ve silahların eşitliği ilkesi bakımından kaygı uyandırmakta ve savunma hakkına getirilen temel kısıtlamalar olarak görülebilecek unsurlar içermektedir.

Tutuklu olarak yargılanma durumunda, kendisine yöneltilen suçlamaların dayanağına etkili bir biçimde itiraz etmesi için tutukluya fırsat tanınması gerekir.

Gazeteciler Nedim Şener ve Ahmet Şık’ın durumunda, iddianame, gazeteciler tutuklandıktan 6 ay sonra yetkili mahkeme tarafından kabul edilene kadar Şener ve Şık’a herhangi bir kanıtın ifşa edilmemiş olması, onları tutuklanmalarının hukuka uygunluğuna itiraz etme imkanından fiilen mahrum bırakmıştır.

Mevcut mevzuat özel yetkili savcıları, basit suç ortaklığı olduğu durumlarda bile, ortada bir suç örgütü olduğunu iddia eden suçlamalar yapmaya teşvik etmektedir.


Adalet Bakanı hala HSYK’nın başkanı, müsteşar doğal üye ve 4 üye Cumhurbaşkanı tarafından seçiliyor. Venedik Komisyonu, Türk yargısının temsilcisi olmayan üyelerin seçiminin yürütme değil, Meclis tarafından yapılması görüşünde.

Yürütmenin, HSYK nın seçimi sürecine belli bir etkide bulunmaya çalıştığı ve kurula çoğu durumda Adalet Bakanlığının tercih ettiği adayların seçildiği yönündeki iddialar endişe verici.

HSYK tarafından üst mahkemelere yeni atanan hakimlerin birbirine benzer oylama şekilleri, yürütmenin yargı üzerinde artan etkisi olarak değerlendirilmektedir.

Ergenekon, Balyoz ve Deniz Feneri gibi bazı önemli davaların hakim ve savcılarına karşı başlatılan disiplin yaptırımları medyada kayda değer bir dikkatle karşılanmış ve kamu oyunun yargı bağımsızlığı algısını önemli ölçüde etkilemiştir.

Savcılar ve hakimlerin ifade özgürlüğüne ilişkin yasa maddelerini yorumlamalarında orantısızlık var.

AİHM’sinin içtihadına uygun olarak, terörizm ya da örgüt üyeliği suçları ile düşünce, ifade, toplantı ve dernek kurma özgürlüğü kapsamına giren eylemler arasındaki sınır konusunda savcılar ve hakimler eğitilmelidir.

TCK nun 153. Maddesi ve Terörle Mücadele Kanunun 10. Maddesine dayanarak, duruşma öncesi kanıtların ifşa edilmesine getirilen kısıtlamaların aşırı kullanımı frenlenmelidir.