Ters Ayaklı Kanatlar
Şampiyonlar Ligi Finali'ne Bayern Münih'in sol kanatta Hamit, sağ kanatta Robben ile çıkması ters ayaklı kanat oyuncularının nasıl kullanılacağına dair referanslar almak için güzel oldu. Inter Robben'e özel önlemler almıştı fakat Hamit görevini daha rahat yaptı. Bulduğu üç, dört tane şut fırsatı var. Bunları değerlendiremedi, özellikle Schweinsteiger'in de vasat oynaması yüzünden boş şut bulmak dışında bir hücum etkinliği de yaratamadı fakat yine de ters ayaklı kanat oyuncusuyla oynamanın potansiyellerini Şampiyonlar Ligi Finali'nde bir kez daha gördük.
Jonathan Wilson şu yazıda uzunca açıklıyor. Özetlemek gerekirse ters ayaklı kanatla oynamanın faydaları şöyle: Takımlar artık genelde tek forvetle oynuyor. İki forvet oynayan takımların bile forvetlerinden bir tanesi sürekli geriye gelerek boşluk yaratma ve ofansif orta saha gibi pas trafiğine girmekle meşgul oluyor. Modern futbolda iki forveti ceza alanında statik dikip kafalarına orta gelmesini bekleyen bir takım kalmadı. Böyle olunca kanatlardan yapılan ortaların değeri azalmış durumda. Burada Fenerbahçe'yi örnek vermek gerekirse kanat oyuncularının (Vederson, Gökhan) sürekli çok başarısız ortacılar olmasından yakınılmasının bir sebebi de bu. Tek forvet oynayan Fenerbahçe, ceza alanı içinde en az beş defans oyuncusu arasında bir tek adamı bulmaya çalışıyor.
Çözüm ise topu kaleye doğru götürmek. Sol ayaklı bir sol kanat oyuncusu soluna aldığı topla ilerleyip çizgiye yakın bir noktadan orta yaparsa topla ilerleyip kaleye yaklaşması kadar tehlike yaratamıyor. Buna kanıt olarak gösterecek bir istatistiksel veri yok elimde fakat bunu son dönemde oynanan futbolu izleyerek gözlemlemek mümkün. Ters ayaklı bir kanat oyuncusunun avantajı ise şu oluyor; örneğin bir sol kanat ceza alanı yayına doğru ilerleyecekse sağına doğru dripling etmiş oluyor. Sağ ayağı güçlü bir oyuncunun topu sağa doğru sürüp defanslardan saklaması ve uygun şut fırsatı yakalaması ise daha etkili. Şampiyonlar Ligi finalinde soldan içeri dalan Hamit'in yakaladığı şut fırsatları bunun sayesinde yaratıldı. Robben'in bu sene Şampiyonlar Ligi'nde attığı bir golü örnek olarak koyayım
Bence Fenerbahçe bu sistemi oynamak için ideal bir oyun sistemine sahip. Bunun sebebi de Alex'in varlığı. Bunu anlatmadan önce daha önce yazdığım şu yazıdaki ilk iki fotoğrafa bakmak gerek. İlk iki fotoğrafta Uğur, ne kadar sol ayaklı olsa da, soldan ceza alanına giriyor ve Alex ikisinde de mükemmel bir zamanlamayla tam olması gereken yerde. Alex'in böyle bir özelliği var, top kendisinde değilken de oyunu iyi okuyup en uygun pozisyonu bulabiliyor. Kanatlardan ceza alanına yapılan hızlı bindirmelerin en büyük faydası da defansın bir anda dengesini bozması ve markajcıların adamlarını kaybetmeleri. Yani Fenerbahçe kanatlardan ceza alanına doğru driplingleri sık kullanmaya başlarsa Alex'i gol pozisyona sokma ihtimali çok yükselecek.
İkincisi Alex'in sadece ceza alanı değil ceza alanı önünde de büyük bir şut ve pas tehdidi olması (örnek bu sezon Kadıköy'deki BJK maçında attığı gol). Kanattan yapılan bindirmelerde genelde bek ya yerinde kalıyor ve başka bir oyuncu bindirme yapan oyuncunun üzerine gidiyor ya da bek de gelirse ikili sıkıştırıyorlar ve ilerideki bir hücumcu markajsız kalıyor. Genelde ceza yayı önü ve çevresinde pozisyon alan Alex'in markajcısının yardıma gitmesi çok olası ve Alex boş kalıp bu bölgede topla buluşturulursa büyük ihtimalle tehlike yaratacağı anlamına geliyor. Yukarıda söylediklerimi de aşağıdaki videolar daha net anlatacaktır
İlk golde Alex sakat olduğu için sahada değil fakat yerinde Emre oynuyor. Andre Santos kanattan bindirince iki oyuncu üzerine gidiyor ve Emre boş kalıyor, top solda olduğundan ve Andre Santos hızlıca sağa ilerlediğinden sağ kanattaki Kazım da boş kalmış. Emre sağa pasını veriyor ve Kazım vuruyor.
İkinci golde Özer topu bırakmadan yaya doğru ilerliyor, 3 oyuncu karşılamak zorunda kalıyor, bu sefer Alex boş ve o da boş kalan sağ kanada pasını veriyor.
Kanattan ortaya bindirmelerin fazla kullanılması sadece Alex değil, beklerimizin özellikleri nedeniyle de Fenerbahçe'ye uygun bir sistem. Andre Santos ve Gökhan hücumcu bekler ve sürekli ileri çıkıyorlar. İkinci golde olduğu gibi ters kanatta yapılan bindirmede diğer kanat oyuncusu ceza alanına giriyor ve onu savunan rakip beki de yanında götürüyor. Bu durumda ileri çıkan Andre Santos veya Gökhan'ın önünde büyük bir boşluk oluyor. Özetlemek gerekirse örneğin sağ kanat oyuncumuz yaya doğru topla ilerlediğinde aşağıdaki hücum düzeni oluşacak. Topla hızlı ilerleyen oyuncuyu durdurmak için iki veya üç oyuncu onu karşılayacak (örnek yukarıdaki 3 gol videosu), arkadan gelen bekin önü boş kalacak, Alex markajdan kurtulacak ve topla en tehlikeli olduğu noktada topla buluşabilecek.
Bu düzeni ters ayaklı kanatla yani sol kanatta sağ ayaklı, sağ kanatta sol ayaklı oyuncu oynatarak yapmak en başta anlattığım nedenlerle daha kolay. Bir anda yön değiştiren kanat oyuncusu güçlü ayağıyla topa çok daha hakim olabilir ve rakibin dengesini bozabilir. Kendisini karşılayan oyuncular diğer hücumcuları markajdan kurtarır, karşılayan olmazsa yay civarında etkili kullandığı ayağıyla şut imkanı bulur. Ayrıca bu düzen Fenerbahçe'ye çok da yabancı değil. Sağ ayaklı Tuncay en verimli olduğu günlerinde sol kanatta bu şekilde oynuyordu. Mehmet Topuz'un top sürme yetenekleri diğer Türk oyuncularla karşılaştırıldığında daha üst düzeyde. Bu durumda o sol kanatta kullanılır ve sağ kanat için de sol ayaklı, top taşıyabilen bir oyuncu alınırsa bu hücum düzeni etkili biçimde kullanılabilir.
9 Haziran 2010 12:53
Bu konuda Aykut Kocaman'da benzeri şeyleri söylemişti. Hatırlanırsa kendisi de sağ ayakla sol açık oynardı.
9 Haziran 2010 12:54
Nefis bir değerlendirme bu sırada.
9 Haziran 2010 15:31
Uzun süredir çeşitli futbol bloglarında üstüne yazılar yazılan bir konu ve gerçekten Fenerbahçe'ye harika uyabilecek bir sistem. Hatta böyle sistemlerde kanat oyuncuları biraz daha içeri doğru oynar, içeri kat etmeseler bile verkaçlarla sürekli ceza alanı çevresinde bir hareketlilik sağlarlar. Arkada açılan boşluğu etkili bir şekilde değerlendirebilecek Gökhan Gönül ve Andre Santos varken kesinlikle önümüzdeki sene oynamamız gereken format bu olmalı bence de. Yalnız şu noktada takımın en büyük eksiği Emre'nin yanında oynayacak oyuncu oluyor. Nedenini de şöyle açıklayayım.
Normalde 4-2-3-1 olan sistem beklerin ileri çıkması ve kanatların içeri girmesiyle 3-3-1-3 dönüyor aslında, hatta 3-3-Alex-3 diyeyim daha net görülsün. İşte bu dönüşüm de defansın 3. adamı olacak, normalde 4-2-3-1'in 2'lisinden biri olan oyuncu çok önemli. Hem defansı üçleyebilecek kadar fiziksel özelliklere sahip olmalı ki olası bir top kaybında geride az adamla yakalanmamalıyız, hem de set hücumu yapılırken bekler ileri çıktığında defansta ayağına top almaktan çekinmeyip Emre'ye veya beklere, hatta uzun toplarla ileri kanat oyuncularına etkili paslar aktarabilmeli. Şu anki kadroda bu görevi yapabilecek tam olarak bir oyuncu göremiyorum ben. Geçen sene söylenti olarak bile olsa adı geçen John Obi Mikel tam olarak bu pozisyonu oynayabilecek bir oyuncu. Bu tarz bir oyuncu ve sağ kanatta oynayabilecek sol ayaklı bir kanat oyuncusu forvet mevkiisine sopa bile diksek gol attırır emin olun =)
9 Haziran 2010 16:46
Messide sağ açıkta oynuyor ve ne kadar faydalı olduğu ortada.. Bencede mantıklı zaten mükemmel kanat oyuncuları bulamicaksan, Ters ayaklı içeri sokulan oyuncular şart.. Ardada örnek ligimizde
9 Haziran 2010 17:31
Zico bu kanatlardaki adamların yerlerini değiştirip, ters ayak-ters kanat hamlelerini maçlar içerisinde çok sık yapardı.
9 Haziran 2010 18:38
Ters ayaklı açıklar iyi kullanıldığında gerçekten de büyük bir nimet. Ters ayaklı kanat oyuncuları doğal olarak daha etkili şutlar atabiliyorlar, bunun da en büyük örneği Deivid'in Şampiyonlar Ligi maçlarında sol açıkta oynarken attığı gollerdi.
Bu sistemin iki zorluğu var; oyunu ortaya çok yığıyor ve bekleri çok yoruyor. Oyunun ortaya yıkılması Alex gibi bir oyuncu varken bizim için sorun değil ama her şartta beklerin, açıkların boşalttığı noktaları doldurması gerekiyor ki bu da beklere ekstra yük bindiriyor ve olası bir top kaybında geri bölgede savunma organizasyonunun sağlama oturtulması gerekiyor.
Bence Fenerbahçe için ideal çünkü zaten yıllardan beri "poacher" forvetle oynamaya çalışan bir takımız.. En azından Güiza'nın ortada yalnız kalmasından kurtuluruz.
9 Haziran 2010 19:17
Ben üç gün önce bu konunun Fenerbahçe'ye yansımasına ilişkin genişçe bir yazı yazdım, ama görselleri hazırlamaya üşendiğimden bekletiyordum. Tam da onun üstüne bu yazıyı görmem ilginç tesadüf oldu.
Ben aksine, bu durumun Fenerbahçe için sorun olduğunu düşünüyorum. İlk gol videosunda ben başka bir şey görüyorum mesela. Kazım varken oynanan oyunla takımın sezonun ikinci yarısı değiştirdiği oyun planı birbirinden keskin çizgilerde ayrılıyor ve elde bir hedef adam yoksa, içe katetmeye dayalı düz-ters kenar oyunu çıkmaza giriyor. Daum bunu direkt olarak skor odaklı çözdü ama gelecek sezonun planları da eğer Alex'li bir takımda Topuz ve Özer'in kenarlarda pozisyon alması üzerine yapılıyorsa bence doğru olmayacaktır. En yakın örnek de Uğur Boral-Deivid'li Zico 4.2.3.1'idir, bence referans noktası bu olmalı.
9 Haziran 2010 20:01
Bence uzun vadede başarı getirmesi pek olası değil. Ancak maç içinde ya da bazı maçlara özel olarak kullanılabilecek alternatif bir sistem olabilir. M.Denizli'de, Daum'da zaman zaman kullanıyor bunu. Ancak daha da önemlisi iki ayağını da kullanabilen kanatlarla oynayabilmek.
En azından sadece yürümek için kullanıyor olmasın.
Mesela Uğur Boral'ın sakatlanmadan önce attığı 2 gol buna bir gösterge...
9 Haziran 2010 20:07
Haklisin Noat Samisa, bir hucum sistemini tek forvetin ozellikleri olmadan degerlendirmek zor fakat onu da eklesem cok uzayacakti. Kisaca bu sistemde hem gezici bir forvet, hem de hedef adamin etkili olabilecegini dusunuyorum. Gezici forvet kanatlara dogru gezen bir oyuncuysa (geri donen false 9 uymaz Alex'in de oldugu bu sisteme) kanat bosluklarini cok etkili degerlendirir, hatta bir markajciyi da o yaninda surukler. Hedef adam da bu sistemde Alex'in besleyecegi, bulacagi oyuncu olur. Iki tur oyuncu da bu sisteme uyacaktir.
Mehmet Topuz sezonun son 5-6 macinda aldigi role uyum saglamis gorunuyordu. Zaten klasik bir cizgi oyuncusu da degil. Fenerbahce'de klasik cizgi oyuncusu sadece Ugur var, onun da istikrar sorunu ortada. Gecen gun transfer konusunda da bir seyler yazdim, bir yabanci forvet oynayacagina gore iki kanada da takviye yapmak imkansiz. Bu durumda eldeki en iyi kanat/kanat kirmasini kullanmak gerekiyor. Bu da simdilik Mehmet Topuz (veya yerine Ozer) gibi gorunuyor, yerlerine konacak kapasitede bir Turk oyuncu da yok zaten.
Boyle bir sistemin cozmesi gereken oncelikli sorun ortada yigilmayi onlemek olmali (Alex iyi bir markajci tarafindan etkisiz hale getirildiyse daha da buyuk sorun bu). Gecen sene Mehmet Topuz/Ozer kanatlara alisana kadar bu sorun ciddi bicimde hissedildi. Daha sonra ise bu sorun cozuldu. Boyle bir durumda Mehmet Topuz'un senede en az 5-6 gol, 5-6 asistlik bir performans gostermesi gerekiyor, bunun isigini son haftalarda vermisti. Krasic'i tabii ki alamayacaklar fakat Krasic tarzinda bir oyuncu alinirsa ortada yigilma, hucumda kilitlenme gibi sorunlar asilabilir. Hali hazirda iyi bir cizgi oyuncumuz olmadigindan iceri kat ederek oynamak klasik kanatlarla oynamaktan daha ideal bir cozum gibi, kanatlarin ters ayakli olmasi da sart degil tabii bunun icin fakat alinacak kanat adaminin ozelligine gore bu opsiyon da kullanilabilir.
Forveti de o kanat oyuncusuna gore belirlemek guzel olurdu fakat burasi Turkiye, hayali bir beklenti bu.
10 Haziran 2010 01:19
Sağ kanadı bilmem ama bir sezon boyunca Mehmet Topuz'u sol kanatta görmek istediğimi söyledim.
Çok güzel analiz, eline sağlık.